Xanh lục với ngọc bích  

         

Lãng mạn hóa loài đá quý 

George Vanderwolf là một chàng dê núi, vợ ông ta nói như vậy. Chắc chắn ông ta trông giống như vậy khi leo lên các mỏm và sườn vượt qua các vách đầy đá nhô, chìa ra những cụm hoa chuông xanh và hoa trúc đào hồng dịu. Vanderwolf có vóc người nhỏ thó với chiếc mũ tròn đội suốt cho đến khi đầu ông ta đụng vào chiếc gối, đôi cánh tay lực lưỡng mầu nâu quả óc chó xách hai xô nước, dắt ngựa thở hổn hển, vung búa và đập vụn đá. Khi một tảng đá mầu xanh nhạt trông bắt mắt – một cái gì đó có lẽ trông hay hay nằm bên ngoài cửa hiệu bán tặng phẩm của vợ mình – ông tha nó đi 200 mét xuống sườn núi đến chiếc xe tải của mình. Sau khi ông ta quay lưng lại, tôi cố nâng tảng đá và tôi nhận ra rằng tôi sẽ bị thoát vị trước khi lê được 10 bước. Tôi 31 tuổi, còn Vanderwolf 70.

Nếu Vanderwolf là một con sơn dương thì quả thực đây là vùng núi của ông. Chúng tôi đã leo lên tận nơi phát nguyên của con sông Hell Creek trong rặng Shulaps, thôn Lillooet phía tây bắc British Columbia. ChỈ riêng Lillooet thôi cũng mất 4 giờ lái xe về hướng đông bắc Vancouver. Năm mươi năm qua Vanderwolf đã lặn lội khắp rừng thông, thảo nguyên trên cao cùng các đỉnh núi lởm chởm của rặng Shulaps, làm việc như một người dẫn đường săn bắn, tiều phu, người dò tìm và là một thợ mỏ. “Tôi không định khoe khoang đâu,” ông ta nói với tôi, “ nhưng tôi biết từng tảng đá và gốc cây mọc lên ở đây bằng tên tục của nó.”

 Các mỏ Ngọc bích Miền tây ở Tây British Columbia giới thiệu nhiều thử thách đối với các công nhân mỏ, nhưng cũng hứa hẹn một phần thưởng phong phú gồm các trữ lượng lớn khoáng sản này. (Photo: Jade West)

Vào buổi chiều tháng bảy rạng rỡ này, chúng tôi đang ở trên độ cao khoảng 2 000 mét – đủ cao để ngắm những núi hoa tích mưa bồng bềnh trên tầm mắt một chút – khi Vanderwolf phát hiện ra một cái cột bằng gỗ nằm trên một nền xanh đen nhạt của khoáng serpentine vỡ vụn. Cái cột chỉ dài độ hơn một mét, bé tẹo được đóng đinh, đầu đinh rỉ sét trong lớp gỗ mục qua thời tiết. “Đây là một chỗ,”  Vanderwolf nói khi ông ta nhặt nó lên. Đây là nơi mà tôi đã đóng cọc cho mỏ ngọc bích đầu tiên của tôi.”

 

Được yêu quý bởi những nhà chạm khắc Trung Hoa suốt 5 000 năm, loài đá này đã được tạo ra giữa 50 đến 185 triệu năm trước đây, khi hai phiến kiến tạo địa tầng khổng lồ va vào nhau và trồi lên tạo thành vùng núi Cordilleran trải dài từ Yukon đến Mexico. Trong ít trường hợp sự va chạm này làm cho khoáng serpentine, vốn giàu chất sắt và magnesium, thành loại đá đánh lửa như granite. Tại khu vực tiếp xúc, áp lực và sức nóng biến đổi khoáng serpentine mềm thành ngọc nephrite cứng. Các lớp trầm tích bề mặt này được tìm thấy dưới dạng tảng, lắm tảng nặng nhiều tấn, dưới dạng đá trồi lên. Ba thập niên qua, British Columbia đã sản xuất khoảng 200 tấn ngọc bích nephrite mỗi năm, cao hơn ba phần tư tổng sản lượng thế giới, giá trị được thẩm định là 3,5 triệu dollars. Vào năm 2004, các tảng ngọc bích ở British Columbia được bán với giá 105 dollars một kilogram, biến đổi tùy theo phẩm chất của đá. Một tỷ lệ nhỏ chuyển đến các nhà thủ công địa phương, nhưng hầu hết được chuyển đến các bàn làm việc của hàng trăm thợ chạm khắc kinh nghiệm ở Hồng Kông, Đài Loan hoặc Hoa Lục. Ngọc bích British Columbia được đánh giá nơi tính rắn chắc của nó và nhất là vẻ bóng như gương của nó khi được đánh bóng.

1. Đường dốc đến bãi đá

Khai thác mỏ là công việc khó khăn và tốn kém, cho nên sẽ là điều hay nếu như vẻ đẹp xanh mát của ngọc bích là điều không thể bàn cãi.

Truyện do Matthew Talbot kể

Khởi hành từ Dease Lake, khu định cư gần các mỏ của cư dân nhất, Kirk Makepeace cùng với đoàn Jade West của anh ta có ít thời gian để phí phạm trong việc truy tìm ngọc xanh xinh đẹp. Do bởi sự kết hợp của địa thế cực kỳ hiểm trở của vùng bắc British Columbia và điều kiện thời tiết mùa đông tại vùng mỏ, mùa khai thác mỏ kéo dài chỉ 90 ngày.

Các mỏ Jade West, mà Makepeace ví với các mỏ khai thác đá, cách Dease Lake khoảng 100 km về phía đông. Quy trình chuyển dời các tảng đá ngọc bích khổng lồ - vài tảng có khi nặng đến 40 tấn – và chuyên chở chúng ngược lại qua khu định cư đầy hồ được hoàn tất bằng cách sử dụng các xe tải khổng lồ và các máy cưa bằng kim cương đắt tiền. Nhưng đó chẳng phải luôn luôn là phương cách như vậy.

Quay trở lại những ngày huy hoàng của thuở ban đầu khai thác mỏ ngọc bích, các thợ mỏ sẽ khoan các lõi vào các tảng đá bằng cách sử dụng các lưỡi cưa bằng kim cương mà họ vác theo trên lưng. Lõi này được dùng để xác định xem xem một khối đá có chứa ngọc bích hay không và có đáng đặt cược vào hay không. Những tảng đá này được đánh dấu bằng các cọc cao. Vào mùa đông một đội xe kéo Mèo Lớn sẽ làm công việc của nó trên nền đất đóng băng cách xa xa lộ để tìm ra các tảng đá được đánh dấu rồi nậy chúng ra khỏi mặt đất, Sau đó đội xe này đẩy, lăn và kéo trượt chúng 140 km trên đường quay về xa lộ.

2. Ngọc bích được khai thác như thế nào

Ngày nay, hầu hết các tảng đá này đã được thử nghiệm và bây giờ được khai phá từ những lớp trữ lượng khổng lồ, trong một quy trình giống như chuyển đá tảng ra khỏi khu mỏ đá. Đầu tiên, phu mỏ lật những vỉa ngọc bích và sử dụng khoan lõi đầu mũi có gắn kim cương để lấy mẫu ra, bảo đảm rằng chúng hội đủ các yêu cầu về cấp độ của ngọc thạch. Sau đó chỉ chọn những vùng tốt nhất để tập trung vào. Quy trình bắt đầu.

Máy chẻ bằng thủy lực được đưa vào các điểm có khe chẻ trên bề mặt đá tảng và ngọc bích được tách vỡ ra – một quy trình khó khăn, Makepeace lưu ý, vì ngọc bích là thứ đá bền rắn nhất thế giới. Không giống như đá granite, vốn có cấu trúc tinh thể, ngọc bích được cấu thành từ các sợi đan kết nhau chặt chẽ, tương tự như một bó tóc người, vốn làm cho chúng có sức mạnh thần kỳ.

Một khi các khối đá được tách bung ra, chúng được lấy ra bằng cưa gắn kim cương được làm nguội bằng nước và chạy bằng diesel, cưa chúng ra thành các phiến, rồi tách các phiến ngọc bích này thành khoanh hay khúc có trọng lượng xoay sở được khoảng 10 tấn.

Cưa bằng kim cương là những chiếc máy đầy ấn tượng. Chúng là những lưỡi rộng bản, được chuyển đổi từ các xưởng cưa cũ, được gắn ở đầu mũi bằng kim cương là thứ được sử dụng vì chúng cứng rắn hơn cả ngọc bích. Các cưa này cần được tiếp nước liên tục để giữ cho kim cương được nguội; nếu chúng không được duy trì độ nguội lạnh thì một số tiền tương ứng khoảng 10 000 dollars sẽ không cánh mà bay trong vòng vài giây.

Sau quy trình cắt, các tảng đá này được lôi ra ngoài dọc theo đường kéo đá trên những chiếc xe tải đá được nối tiếp ăn khớp với nhau – đây là những cỗ xe khổng lồ xoay quanh và quay tít ở phần giữa để chạy băng qua các sườn đồi đầy đá tảng và chập chùng của miền bắc British Columbia. Ngọc bích được tách ra này được trữ tại Dease Lake cho đến cuối mùa khai thác.

3. Chi phí khai thác ngọc bích

Bắt đầu từ giữa tháng sáu và kết thúc vào giữa tháng chín, việc khai thác mỏ ngọc bích xảy ra nhanh chóng và tiêu tốn một ngân sách cỏn con. Trong thời gian ngắn ngủi này, bằng cách sự dụng những thứ mà nguồn lực nhỏ bé và thiết bị nặng mà họ có được, các thợ mỏ làm việc cho Jade West có thể chuyển đi 100 tấn ngọc bích. Makepeace, giám đốc điều hành của Jade West, gọi đây là “khai thác mỏ bỏ túi”.

Khai thác mỏ ngọc bích rất khác với các loại khai thác khác các mỏ ở Canada – và nó ít gây chú ý hơn. Makepeace lưu ý rằng việc khai thác ngọc bích chỉ mới gần đây thôi – những tảng đá đầu tiên được tìm thấy trong các mỏ vàng vào những năm 1930 – nhưng không được biết nhiều về điều đó.

Tốn nhiều tiền hơn trong các loại khai thác mỏ khác, như vàng và kim cương, thế nhưng các mỏ ngọc bích cũng chịu chung những quy định. Jade West được quản trị bởi các yêu cầu ràng buộc về môi trường để bảo đảm rằng họ giảm thiểu các xáo trộn và hoàn thổ: bất kỳ đường mòn nào họ tạo ra cũng phải được tái tạo và bất kỳ hang hố nào cũng phải được lấp lại. Đây là một trong những chi phí cao trong việc khai thác mỏ ngọc bích.

Ngoài việc sử dụng diesel để chạy các thiết bị nặng thì chỉ còn có nước được dùng để làm nguội các máy cưa bằng kim cương. Makepeace nói rằng không có chuyện rửa đá bằng acid hoặc các quan ngại khác về môi trường liên quan đến việc khai thác mỏ ngọc bích. Một khu dự trữ ngọc bích lớn được khai thác trong 10 năm có thể làm xáo trộn một vùng đất đai không lớn hơn một sân đá bóng, và một khi ngọc bích được khai thác thì đất được hoàn thổ ngay.

Kirk Makepeace, chủ tịch Jade West, được bao quanh bởi những món hàng buôn bán đầy tính đa dạng về mẫu mã tại văn phòng của mình ở Surrey, British Columbia. (Photo: Brooke McDonald)

Ngọc bích là một trong các sản phẩm xuất cảng ít được nhận biết nhất ở Canada. Chúng được chuyên chở đến tận Trung Hoa và được dùng trong ngành chạm khắc rộng lớn, các mặt hàng ngọc bích truyền thống, tượng và những thứ khác. Makepeace lại nói ngay rằng lần đầu tiên trong lịch sử kỹ nghệ ngọc bích của Trung Hoa, ngọc bích là món hàng sẵn sàng dành cho khách hàng trung bình.

Ngày nay trữ lượng ngọc bích ở Trung Hoa đã cạn kiệt trong khi Canada, và đặc biệt là British Columbia, vẫn còn nhiều trữ lượng chưa được đụng tới. Tuy thế mà điều này có thể thay đổi: Makepeace nói rằng các khu bảo tồn đã đóng cửa đường vào núi, làm cho việc khai thác ngọc bích khó khăn và tốn kém hơn.

Makepeace cũng nói rằng kỹ nghệ ra đời từ việc ngọc bích dễ tiếp cận hơn. Vẫn như thế, mặc dù đây là một phần nhỏ của kỹ nghệ khai thác mỏ giá nhiều tỷ dollars của chúng tôi, chừng nào thế giới còn cần đến ngọc bích thì Canada vẫn cứ tiếp tục xuất cảng thứ đá xanh lục tuyệt đẹp này.

 

Ngọc bích đối diện với những cạnh tranh gay gắt trên thị trường khoáng sản.

Câu chuyện được kể bởi Christopher Mason

 

 

Đi bộ xuyên qua những cửa hàng đá quý dọc theo vệ đường cao tốc, quý vị nhất định sẽ thấy một loạt đá được đánh bóng. Các loại ngọc bích, mã não và thạch anh tím thay đổi theo hình dạng, kích cỡ và vẻ dáng, nhưng khi Kirk Makepeace nhìn vào một thùng đựng ngọc bích thì ông ta lại không thấy một món kỷ vật thú vị - ông ta thấy những viên gạch lát nền.

Ít ra thì ông ta cũng mong rằng mình thấy được những viên gạch lát nền. Makepeace là chủ tịch của giới buôn bán ngọc bích hàng đầu của Canada, trụ sở đóng ở Vancouver, British Columbia. Ông ta cho mình là thủ lĩnh cấp quốc gia trong việc kinh doanh nhiều triệu dollars, được vây quanh bởi nhiều doanh nghiệp hàng tỷ dollars làm ăn buôn bán thứ khác phổ thông hơn là khoáng sản.

4. Tại sao ngọc bích chưa trở thành cái gì đó hơn hẳn một thứ đá xinh đẹp?

Tiếp thị là danh xưng của một trò chơi, và cho đến nay ngọc bích hiện đang chơi trò đuổi bắt với các loại khoáng sản nổi tiếng và chủ đạo hơn như hoa cương và granite. Makepeace nói: "Đối với việc sử dụng quý thạch, chúng tôi bị giới hạn trong khối lượng nhỏ của cung ứng và chi phí tương đối cao.” Ông ta thêm rằng nếu như kỹ nghệ ngọc bích có các đơn đặt hàng mua gạch lát nền, đá lò sưởi cùng các dự án liên quan đến xây dựng thì chi phí khai thác khoáng sản sẽ được giảm thiếu, cho phép kỹ nghệ sử dụng nhiều đất hơn và mở rộng nhiều hơn thị trường ngọc bích. Vượt qua được điều này, ngọc bích tốt nhất sẽ được tìm thấy sâu trong núi, nơi chỉ có 20% của những gì được khai thác ra khỏi các ngọn đồi là thích hợp để được đánh bóng và bán đi như quý thạch. 80% còn lại sẽ được bán đi như đá thành phẩm trong kỹ nghệ xây dựng, nhưng lại không có thị trường cho nó – hoặc ít ra cũng không quan tâm đến việc sử dụng nó.

 “Quy trình khai mỏ của chúng tôi sẽ khác đi nếu như chúng tôi khai thác mỏ để làm gạch lót nền,” Makepeace nói. "Khoáng quý thạch của chúng tôi sẽ là phó sản của hoạt động khai thác, chúng tôi sẽ thu hồi được khoáng quý thạch trong quy trình xử lý nhiều khối lượng lớn hơn các vật liệu cấp thấp hơn.”

Nhưng Makepeace không chịu ngồi chờ điều đó xảy ra.

"Thật không may, vào thời điểm này chúng tôi không có đơn đặt hàng cho các khối lượng lớn đá tảng có kích thước cho nên chúng tôi buộc phải, vì lý do kinh tế, khai thác mỏ chỉ để tìm quý thạch mà thôi – và ngọc bích ở cấp độ để chạm khắc vốn vẫn là một phương pháp tốn kém hơn từng kilogram để khai thác.”

Thị trường tiềm tàng

Nếu như các đơn đặt hàng sẽ đến từ mọi nơi thì chúng sẽ đến từ Trung Hoa. Xứ sở này là nơi đầu tiên nhận ra vẻ đẹp của ngọc bích và đã sử dụng khoáng sản này hàng nghìn năm nay rồi. Thế nhưng Canada chẳng phải là mảnh vụn của khối đá này.

"Trung Hoa là thị trường ngọc bích tiềm tàng lớn nhất thể giới thế nhưng nó vẫn không biết đến ngọc bích nephrite từ Canada,” Makepeace nói. "Thế giới này vẫn hoàn toàn mù tịt về giá trị và trữ lượng của ngọc bích từ Canada.”

Cho đến khi yêu cầu đó xuất hiện nơi chân trời thì kỹ nghệ ngọc bích của Canada sẽ tiếp tục buôn bán chặt chẽ các loại quý thạch hơn, và rồi những thương nhân như Makepeace sẽ lắc đầu khi khi họ khoan thủng một cách hoàn hảo lớp ngọc bích tốt để có được ngọc bích chất lượng quý thạch theo yêu cầu của thị trường.

Ông ta thẩm định rằng mình vẫn có đủ trữ lượng để cung ứng ngọc bích cho thị trường thế giới trên 300 năm nữa, vì thế ông ta cũng như bất kỳ người thăm dò mỏ nào vấp phải một khối đá xanh lục trồi lên trong ba thế kỷ tới đây sẽ làm dấu thánh giá rằng lúc đó ngọc bích sẽ di chuyển ra khỏi các kho quý thạch đã được đánh bóng nằm bên vệ đường và đi vào nền các nhà bếp và các thiết kế lò sưởi của các nhà xây dụng trên toàn thế giới.

Sự khai sinh của đá

CG đạt được triển vọng về quý thạch xanh lục của các nhà chạm khắc ưu tú.

Câu chuyện được kể bởi Jodi Di Menna

Từ sườn núi lởm chởm đến xưởng làm việc của các nghệ nhân, nguồn hỗ trợ ngọc bích của British Columbia không chỉ là kỹ nghệ khai mỏ mà còn là nhóm chạm khắc ưu tú đã làm chủ được quý thạch này. Lyle Sopel hiện đang biểu diễn chim chóc, muông thú và các tượng Phật Thích Ca từ quý thạch xanh lục này trên 25 năm nay rồi. CG đã có được triển vọng của ông ta.

CG: Phẩm chất gì của ngọc bích đã hấp dẫn ông nói về nó?

LS: Vẻ mờ đục, mầu sắc, ánh chiếu, rực rỡ. Tôi nghĩ rằng mình bị ngọc bích hấp dẫn ngay từ đầu vì ý nghĩa lịch sử của nó. Có nhiều phẩm chất thần thoại và nối kết thiêng liêng đến loại đá này, và điều này đối với tôi thật thú vị.

CG: Phản ứng bộc phát lần đầu tiên của ông là gì khi ông khởi công với ngọc bích?

 

Các nhà chạm khắc, tỷ như Lyle Sopel hoặc nhà thủ công này,  Deborah Wilson trong phòng làm việc của mình ở Vernon, British Columbia, phải học cách điều khiển các tính chất rắn chắc của ngọc bích để làm ra các mảnh được đánh bóng và tinh tế từ khối đá có sợi thớ và đặc chắc của nó.

(Photo: Brooke McDonald)

LS: Lần đầu tiên tôi nghe thấy từ “jade” thì nó đã rất thân thiết với tôi rồi, nó cứ như thể là tên tục của tôi vậy. Thành thật mà nói, nó tựa như là nối kết linh hồn. Khi tôi khởi sự (chạm khắc) thì thật là kinh ngạc – ý tưởng rằng loài đá này mờ đục và đẹp biết bao khi nó còn ướt và đẹp biết bao khi làm nó. Đó là cơ hội đầu tiên của tôi khi làm việc với bất kỳ loại đá quý nào và ngay lập tức tôi đã phải lòng nó.

CG: Ngọc bích thử thách ông thế nào?

 LS: Tính cứng rắn mà nó phải có. Đó là thứ lớn nhất mà một nghệ nhân phải vượt qua. Quý vị luôn luôn bị thử thách phải tạo ra bất kỳ ý tưởng gì của mình có trong vật chất này. Tôi đã mất nhiều năm trước khi có đủ khả năng biểu thị một cách cởi mở với loại đá này.

CG: Ông đã làm gì để vượt qua tính chất cứng rắn này?

LS: Tôi đã phải tìm ra ai đó có thể làm các dụng cụ bằng kim cương, rồi tôi phải học hỏi các dụng cụ này xem trên loại vật chất nào tôi đang chạm khắc và độ cứng rắn nào là của nó. Rồi sau đó tôi phải tìm ra một phương pháp đánh bóng. Tôi sử dụng bột kim cương trộn với vaseline và sáp ong chà nền. Sự khám phá này cho tôi một chất

bột nhão và tôi sử dụng nó trên một bánh xe bằng nỉ. Điều này phát sinh ra ý tưởng sử dụng kim cương như một hợp chất đánh bóng, thế nhưng làm cách nào tôi áp dụng nó vào bề mặt? Ý nghĩa ban đầu của tôi là thỏi môi son. Tôi biết môi son là một kết cấu bột nhão có chất dầu, cho nên hồi đó tôi thường trộn bột kim cương với môi son. Tôi thường nhận được những cái nhìn kỳ dị nhất ở cửa hiệu dược phẩm khi tôi cố mua môi son để làm hợp chất đánh bóng của mình!

CG: Với tư cách cá nhân, làm thế nào ông vượt qua được các thử thách này về mặt duy trì lòng kiên nhẫn và sự chính xác?

LS: Ở đây lại một lần nữa, đó là việc khắc phục được độ rắn của đá và nhận thức rằng bạn chỉ có thể làm việc nhiều hơn. Các dụng cụ chỉ có thể cắt quá nhanh và bề mặt chỉ có thể làm nhẵn thật gấp, cho dù quý vị có trong tay nhiều dụng cụ thích hợp đi nữa. Tôi nghĩ khi tôi còn trẻ, tôi thường lo âu và vội vã hoàn thành một món hàng, và cũng thường nôn nóng khi món hàng hoàn thành.  Cho nên hóa ra chính thời gian là nguyên nhân của những lần tôi thường làm hỏng một món hàng. Tôi sẽ có được món hàng tinh tế, tôi háo hức rằng cuối cùng nó sẽ hoàn thành và rồi tôi sẽ phạm phải vài sai lầm kinh khủng, hoặc là đánh rơi nó, hoặc va đụng nó vào dụng cụ rồi tôi làm sứt mẻ một góc hoặc làm vỡ hoàn toàn món hàng. Tôi khắc phục được điều đó qua việc kiểm soát được tinh thần. Tôi chỉ việc đưa mình quay về một nơi tĩnh lặng và yên ả rồi tiến hành với món hàng. Vì thế nó trở thành một bài luyện tập tinh thần, hoặc một dạng tham thiền nhập định.

CG: Nhiều món điêu khắc của ông là những thể hiện của đời sống hoang dã và môi trường thiên nhiên. Chủ đề chính được chụp bắt nhiều nhất bởi ngọc bích như một chất liệu trung gian là gì?

LS: Tôi yêu thích ý tưởng rằng ngọc bích phát xuất từ đất và muông thú đi lại trên đất. Tôi thích ý nghĩ đó. Cũng vậy, ngọc bích đòi hỏi một cách tiếp cận nào đó đến đất. Trong bất kỳ vật chất trung gian nào thì quý vị cũng không thể có được cùng một tính chất – đường nét cứng rắn, bề mặt rực rỡ - quý vị không thể có cùng một thể hiện như quý vị có thể có với ngọc bích.

CG: Ông sử dụng ngọc bích từ các nơi trên thế giới cho các tác phẩm điêu khắc của mình. Ngọc bích British Columbia được so sánh như thế nào?

LS: Đây thực sự là loại ngọc bích nephrite tốt nhất trên thế giới. Tốt nhất theo ý nghĩa về phẩm chất và tính đồng nhất và độ lớn của các món hàng. Tôi không nghĩ rằng có nơi nào trên thế giới quý vị có thể có được ngọc bích nephrite trong những tảng lớn như chúng tôi có ở đây. Ngọc bích thuần nhất khắp cả tảng – nó không bị rạn hoặc phai mầu. Tôi cũng thích làm việc với các loại ngọc bích khác vốn cũng thú vị lắm. Tôi thích mầu đen của ngọc bích Australia, chỉ bởi vì mầu của nó mà thôi. Nó đen tuyền. Không hề có tí pha trộn mầu nào trong nó. Tôi cũng thích ngọc bích nephrite trắng của vùng Siberia, vốn cũng rất, rất đẹp bởi mầu sắc của nó.

CG: Liệu ông có thích ngọc bích từ mỏ ngọc bích của British Columbia hơn các loại khác không?

LS: Ngọc bích từ vùng Ngọc bích Địa Cực có mầu rực rỡ nhất và thực sự sáng, chỗ hiện đốm hay đường vân sáng xanh lục của chrôm trong nó. Đó là một món hàng ngọc bích gây kích thích nhất để làm việc với chỉ bởi gì nó như vậy. Khi nó được hoàn thành, trông nó rất sống động, rực rỡ, và mờ đục.

CG: Ông tốt nghiệp từ trường nghệ thuật vào khoảng đúng thời gian kỹ nghệ ngọc bích đang tiến vào chính nó. Những phát hiện ra ngọc bích ở British Columbia có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển sự nghiệp của ông?

LS: Hoàn toàn lớn lao. Đó chính là cách mà tôi phát triển như một nghệ nhân. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ chỉ là một nghệ nhân nếu tôi không có ngọc bích như một tác nhân trung gian để làm việc. Tôi nghĩ rằng tôi rất may mắn. Tôi chỉ chực khá quan tâm đến ngọc bích thì nó đã có sẵn và tôi lại còn khá trẻ để có thể phát triển như một điêu khắc gia sử dụng phương tiện trung gian này. Tôi đã xuất hiện đúng nơi đúng lúc. Cho nên, nếu có bất kỳ sự thực nào dành cho ngọc bích là loại đá của sự may mắn thì tôi đã có sự thực đó.

CG: Tại British Columbia các nhà thăm dò ngọc bích và công nhân mỏ thường làm việc chặt chẽ với các nghệ nhân. Mối quan hệ này là thế nào?

LS: Dĩ nhiên chúng tôi là những người khác nhau. Người ta sử dụng những người khác nhau để làm hai việc khác nhau này với quý thạch. Quý vị phải có máu phiêu lưu và vạm vỡ để ra ngoài đến công trường mỏ. Nhưng đó cũng là thứ tôi thích. Tôi thích công việc ngoài trời. Tôi đã đi công trường mỏ nhiều lần, và tôi đã chọn các khối đá ngay từ sườn núi.

CG: Có phải việc đi lên công trường mỏ và thấy phiến đá được lôi ra khỏi mặt đất đã giúp ông hiểu được vật liệu trung gian của mình?

LS: Điều đó giống như sự khai sinh ra tảng đá. Đó chính là nơi nó sinh ra. Không có gì giống như thế, để thấy một tảng đá thô bị xé bứt ra khỏi sườn núi. Và rồi quý vị có nhát cắt đầu tiên và thấy mầu sắc bên trong nó và quý vị nghĩ rằng “Ôi nó đẹp biết chừng nào! rồi ta có thể làm nó như thế này như thế kia”. Ý tưởng rằng nó thoát thai từ đất thực sự kích động tôi. Bản chất của đá chính là nó biến hóa và nó hiện đang thay đổi từ một vật này sang một vật khác. Đất đã làm ra nó, tạo ra nó bằng cách này. Còn tôi thì chỉ đi đồng hành theo những gì mà đất đã làm rồi. Tôi thực sự chỉ thêm vào đó một chút ít thôi.